وَقف چیست ؟ چرا باید وقف کنیم ؟ فواید و شرایط وقف

وقف فضیلت و ثواب زیادی دارد، به طوری که در روایات زیادی بر آن تاکید و تصریح شده است؛ مثلا در روایتی از امام  صادق (ع) داریم که ایشان می‌فرمایند: < خَیْرُ مَا یُخَلِّفُهُ الرَّجُلُ بَعْدَهُ ثَلَاثَةٌ وَلَدٌ بَارٌّ یَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ سُنَّةُ خَیْرٍ یُقْتَدَى بِهِ فِیهَا وَ صَدَقَةٌ تَجْرِی مِنْ بَعْدِهِ.>
بهترین چیزى­ که انسان از خود به یادگار می­‌گذارد، سه چیز است: فرزند نیکوکارى که براى او استغفار کند، روش و سنت خوبى­ که مردم از او پیروى کنند، صدقه‌ی جاریه‌ای که پس از مرگش جریان داشته باشد.

و بله، وقف یک صدقه جاریه‌ای است که پس از مرگ هم ثواب آن برای ما حساب میشود. در قرآن عوان وقف نیامده است اما در  کتاب‌های روایی، وقف در کنار صدقه و هبه آمده است . در نتیجه این عمل زیبا و پر فضیلت  مهم است از این رو به برسی آن می‌پردازیم.

تعریف وقف

1- معنی وقف

وقف در اصطلاح پیمانی است که در آن، مالی بخشیده می‌شود تا تنها از منافعش استفاده ‌شود. برای مثال، مکانی به فقرا داده می‌شود تا فقرا از منافع آن بهره ببرند، بدون اینکه آن مکان قابل خرید و فروش باشد. در وقف، مال از ملکیت واقف خارج می‌شود و نه او و نه آن‌ها که مال برایشان وقف شده است، حق فروش یا بخشیدن آن را ندارند.

2 انواع وقف

در خصوص انواع وقـف باید گفت، ۲ نوع وقف وجود دارد:

1. وقف خاص: استفاده‌کنندگان از اشخاص، اقشار یا گروه خاصی‌‌اند؛ مانند وقف مکانی برای شخصی یا اشخاصی خاص.
2. وقف عام: استفاده‌کنندگان از آن مال موقوفه، شخص یا گروه خاصی نیستند بلکه وقف برای مصلحت عموم، مانند مساجد، بیمارستان‌ها یا مردم یک شهر است.

وقف و صحت آن

برای صحت وقف، در این چهار زمینه مطرح شده است:

مالی که وقف می‌شود

مالی که وقف می‌شود، باید چهار شرط داشته باشد:

• وجود خارجی مشخص داشته باشد. طبق این شرط، نمی‌توانیم مالی را که پیش کسی داریم، وقف کنیم یا خانه‌ای را وقف کنیم، بدون اینکه مشخص کنیم کدام خانه مدنظر است.
• قابلیت ملکیت داشته باشد. بر اساس این شرط، برای نمونه، خوک را نمی‌توان وقف کرد؛ چون به ملکیت مسلمانان در نمی‌آید.
• بشود از منافع آن استفاده کرد و با این کار، اصل مال از بین نرود. بر پایه این شرط، پول را نمی‌توان وقف کرد؛ چون استفاده از منافع آن، مستلزم از بین رفتن اصل آن است.
• گرفتن مال وقفی از واقف، جایز باشد. بنابراین واقف نمی‌تواند مالی را که از آنِ دیگری است، وقف کند؛ چون گرفتن آن مال جایز نیست.

واقف

واقف باید بالغ باشد، به رشد عقلی رسیده باشد و همچنین اجازه تصرف در مالش را داشته باشد.

کسانی که وقف برای آن‌ها صورت می‌گیرد

کسی که برای او وقف می‌شود باید موجود باشد، فرد یا افرادی معین باشد و وقف‌کردن برایش حرام نباشد. طبق این شروط، برای کسی که به دنیا نیامده است، نمی‌توان وقف کرد. همچنین برای راهزنان و کافران حربی نمی‌توان وقف کرد؛ چون وقف‌کردن برایشان حرام است.

عمل وقف‌کردن

عمل وقف‌کردن زمانی صحیح است که شرایط زیر را داشته باشد:

• دائمی‌بودن؛ یعنی وقف نباید مدت‌دار باشد. بنابراین وقف‌کردن برای مدتی خاص، صحیح نیست. همچنین وقف‌کردن برای شخصی خاص درست نیست؛ چون با مرگ او وقف پایان می‌یابد.
• فعلیت‌داشتن؛ یعنی نمی‌توان صیغه وقف را برای وقف‌کردن مالی در آینده (مثلاً سر ماه) خواند.
• گرفتن مال. تا زمانی که چیزی که وقف شده، از واقف گرفته نشده، وقف صورت نگرفته است و آن چیز مال او محسوب می‌شود.
• خارج‌شدن از ملکیت واقف. طبق این شرط، کسی نمی‌تواند مالَش را برای خودش وقف کند.

سخن نهایی؛ چرا باید وقف کنیم؟

وقف عملی است که در آن تا زمانی که آن چیز وقف شده هست و از آن سود به نیازمندی میرسد ثواب به پای وقف کننده نوشته می‌شود. چه خوب است گوشه از اموال خود را توشه راه ابدیّت کنیم.