آدمی از زمان خلقت خود تاکنون همیشه در صدد برقراری ارتباط با همنوع خود بود است، چراکه ما انسان موجودات اجتماعی هستیم و همیشه در سایه ی روابط اجتماعی است که می توانیم نیازهای خود را مرتفع کرده و بدین صورت منافعی (چه مادی و چه معنوی) را به دست آوریم.

اما لزوما همیشه روابط ما با سایرین به یک رابطه ی مثبت و اثربخش بدل نخواهد شد و چه بسا در خیل کثیری از رابطه هایمان دچار زیان و خسران شویم؛ از همین را شناخت نسبی درخصوص انواع روابط، تشخیص بهترین نوع رابطه و نحوه ی بدست آوردن یک رابطه ی مفید و سازنده، چیزی است که همه ی انسان ها چه به صورت آگاهانه و چه به صورت ناآگاهانه و غیرارادی به دنبال آن هستند.

انواع روابط انسانی از نظر بازخورد

با کوچک نگاهی به کلیه ی روابط انسانی، به راحتی در خواهیم یافت که روابط از پنج قاعده ی زیر خارج نخواهند بود:

• رابطه ی برنده- بازنده
• رابطه ی بازنده- برنده
• رابطه ی بازنده-بازنده
• رابطه ی برنده-برنده
• رابطه ی صرفه نظر

که در موارد فوق، صرفا مورد آخر بدون هر گونه نتیجه به پایان می رسد (و خود به نوعی، جزو دسته ی روابط برنده-برنده قرار می گیرد)، اما در سایر موارد، همه دارای نتایجی برای دو طرف یک رابطه می باشند.

کدام یک از گروه روابط بهترین است؟

بررسی روابط بازنده-بازنده و بازنده-برنده

با نظر به اینکه همه ی ما انسان ها همیشه در صدد رسیدن به موفقیت ها و کامیابی ها هستیم، بی شک روابط بازنده-برنده و بازنده-بازنده برای ما کاملا مردود خواهند بود و نیاز به هیچ بررسی نیز ندارند.

بررسی رابطه ی برنده-بازنده

اما در خصوص رابطه ی برنده-بازنده که در آن ما منافعی را بدست خواهیم آورد نیز، با نظر به اینکه طرف مقابل ما دچار خسران و ضرر می شود، از همین رو مسائل زیر بر آن مترتب خواهد بود:

• برنده شدن، آنهم به قیمت خورد و تحقیرِ دیگران، قطعا با کرامت انسانی و اخلاقیات در تضاد است.
• با نظر به اینکه در روند برنده-بازنده، طرف مقابل ضرر خواهد دید، احتمال تیره شدن روابط و از دست دادن یک رابطه ی سازنده زیاد است
• در روند برنده-بازنده، هیچ حس دوستی و رفاقتی در طرف مقابل پیش نخواهد آمد
• رابطه ی برنده-بازنده، می تواند با نیرنگ و کلک در قالب رابطه ای برنده-برنده به نمایش درآید، که باز هم آثار سوء زیادی بر آن مترتب خواهد بود و …

از همین رو، اگرچه در گام نخست، به نظر این نوع رابطه، رابطه ای مفید برای ما خواهد بود؛ اما در کل، این نوع رابطه نیز کاملا مردود است و به هر حال اثرات زیان بار آن (اعم از قطع یا مختل شدن ارتباطات، در صدد برآمدن طرف دوم برای جبران زیان، بوجود آمد فرهنگ زیان بار جامعه ی گرگ و میشی، اثرات سوء معنوی و متافیزیکی و ….) در آینده ای نزدیک دامن گیر ما خواهد شد.

بررسی رابطه ی صرفه نظر

این نوع رابطه نیز، اگرچه در ابتدا برای بدست آوردن منافعی شکل می گیرد؛ اما در زمانی که یکی از طرفین و یا هر دو، متوجه می شوند که تداوم این رابطه نمی تواند برایشان نفعی در بر داشته باشد و یا حتی می تواند برایشان مضر نیز باشد، اقدام به انقطاع این رابطه کرده و به آن پایان می دهند؛ از همین رو، اگرچه در این رابطه هیچ یک از طرفین نفعی نخواهند برد، اما در آن ضرر و زیانی هم برای هیچ کدام وجود نخواهد داشت؛ و به همین دلیل، این نوع رابطه به نوعی رابطه ای مناسب و البته خنثی است.

بررسی رابطه ی برنده-برنده

با نگاه به عنوان این نوع رابطه، به راحتی می توان دریافت که در این رابطه هر دو طرف به نتیچه ای مطلوب دست خواهند یافت و ذی نفع از این رابطه خواهند بود. پس با کوچک تاملی می توان به سهولت نیز دریافت که از میان پنج نوع رابطه ی یاد شده، این نوع رابطه، بهترین و اثربخش ترین نوع رابطه است، چراکه:

• در این نوع رابطه، هر دو طرف برنده و دارای منافع خواهند بود
• این نوع رابطه تحکیم بخش ارتباطابات بعدی و دوستی هاست
• این روند ارتباطی به خودی خود هیچ منافاتی با اخلاقیات ندارد
• رابطه ی برنده-برنده در روند ساختن فرهنگی مناسب و درخور شأن انسانی بسیار مناسب است
• این نوع رابطه بهتر از سایر انواع روابط مولد بوده و موجب پویایی و سازندگی می شود و …

رابطه ی برنده-برنده در کتاب “هفت عادت مردمان موثر”

در کتاب “هفت عادت مردمان موثر” اثر استفان ار کاوی، درخصوص روابط به طور مفصل بحث به میان آمده است و به خوبی به مسائل یادشده در این مقاله پرداخته است. آنچه در پایین برایتان آورده شده است، بخشی کوتاه از این کتاب می باشد:

از خلال روابط توافق هایی تراوش می کند که مسیر دستیابی به اصل برنده-برنده را هموار و این ارتباط را به خوبی توصیف می کند؛ این توافق ها گاه توافق های کاری و گاه توافق های همکاری نامیده می شود و دیدگاه ارتباطات ثمربخش را از عمودی به افقی منتقل می کند؛

از زیر نظر گرفتن پرسنل به نظارت به خود و از حضور ظاهری و منفعل به همکاری موفقیت آمیز

توافق های مبتنی بر اصل برنده-برنده که طیف وسیعی از ارتباطات را پوشش می دهد، بر پنج عامل زیر تاکید دارد.

نتایج مطلوب، نه روش ها

آنچه باید انجام پذیرد با قید زمان تایید می کند.

راهنماها

به پارامترهایی مثل اصول، خط مشی ها و … که مسبب نتایج است اشاره می کند.

منابع

به حمایت های انسانی و مالی، تشکیلاتی موجود که در تحقق نتایج دخالت دارد توجه می کند.

معیارها

معیارهای عملکرد و زمان ارزیابی را تعیین می کند.

عواقب

نتایج خوب و بد طبیعی و منطقی را تعیین می کند و نمایانگر آن است که پس از ارزیابی چه اتفاقی پیش خواهد آمد

و این 5 عامل به به توافق های مبتنی بر برنده-برنده حیات می بخشد؛ توافق و درک روشن و دو جانبه ی این عوامل با ایجاد معیارهایی افراد را یاری می کند که موفقیت خود را بسنجنند. در گذشته سرپرستان خودکامه و مستبد از اصل برنده-بازنده پیروی می کردند، میزان اندوخته ی حساب عاطفی آنان همواره منفی بود. طبیعی است که اگر شما به افراد زیر دست خود اعتماد نداشته باشید و نتوانید کارشان را پیش بینی کنید، باید بی وقفه به ایشان چشم بدوزید و حمایتشان کنید.

کمک به ایتام و رابطه ی برنده-برنده

همان طور که پیشتر بیان شد؛ برقراری ارتباط به سایر همنوعان (به هر نحوی) به منظور نوعی بهره جویی و کسب منفعت است که البته این منفعت و بهره می تواند مادی، معنوی و یا ترکیبی از هر دوی این موارد باشد.

و اگر به صورت پایه ای به موضوع برقرار ارتباطی خیرخواهانه و اصولی با ایتام و کمک به ایشان نیز نگاه بکنیم، به خوبی درخواهیم یافت که در این رابطه رویه ی برنده-برنده به خوبی مرتفع می شود. چراکه از یک سو، نیازهای مادی، عاطفی، اجتماعی و … یتیم به خوبی مرتفع می شود و او از این راه به منافع بسیار زیادی دست پیدا می کند، منافعی همچون:

• دریافت حس امنیت
• رفع نیازهای مالی و مادی
• ارضای نیاز به تکیه ‎گاه
• ایجاد حس خود باوری و عزت نفس
• هموار شدن مسیر رشد و شکوفایی
• فراگیری اصول برقراری ارتباط با همنوع و …

و از سویی دیگر، حامی نیز به منافع زیادی دست پیدا خواهد کرد که اگرچه عمده ی آنها از بُعد معنوی و متافیزیکی قابل بررسی و شمارش هستند، اما موارد مادی زیادی نیز بر آنها مترتب خواهد بود، و از جمله تعدادی از این منافع مادی و معنوی، موارد زیر خواهند بود:

• ورود برکت و فراوانی در زندگی حامی (همچون حرص کردن یک درخت)
• فراهم سازی موجبات دست یابی به زندگی بهتر در دنیای اخروی
• مورد رحمت، عنایت و حفاظت ویژه ی خداوند باریتعالی قرار گرفتن
• قرارگیری خود و عزیزان در جامعه ای با فرهنگ بالای انسانی که در آن رذایل کمتر به چشم خواهد خورد
• ایجاد حس سرخوشی و خوشحالیِ مثبت و به دور از هرگونه ضرری به دلیل افزایش تولید آدرنالین در بدنِ حامی
• دوری هرچه بیشتر حامی از مشکلات روحی و روانی به دلایل متعددی همچون همان تولید مکرر آدرنالین توسط مغز
• افزایش میزان شکرگزاری با رؤیت مکرر زندگی ایتام و مشاهده ی زندگی بسیار بهتر خود
• بازگشت مجد خیرات به سمت حامی طبق قواعدی همچون
  • ضرب المثل هایی نظیر: از هر دست بدهی، از همان دست، پس خواهی گرفت
  • کارما
  • ابیاتی همچون: تو نیکی می کن و در دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز
  • روایاتی مانند: انسان آثار اعمال خود را همان گونه که انجام داده می بیند
  • و …

و …

و از همین رو است که در همه ی ادیان نیز به کرات بر توجه ویژه بر احسان و نیکوکاری (که امروز – 14 اسفندماه- نیز به همین نام نامگذاری شده است) توجهی ویژه داشته اند و به طور مداوم تمامی انسان ها را در انجام این فریضه ی اخلاقی و گاه شرعی توصیه و تاکید می کردند.