اهمیت و ارزش صدقه

از منظر قرآن کریم، هنگامی اکثر مردم متوجه آثار بی‌نظیر و برکات فوق‌العاده صدقه می‌شوند که دیگر مجال بهره‌مندی از این موهبت را از دست داده‌اند؛ یعنی در زمان احتضارشان و آن موقع که چندان فاصله‌ای با مفارقت روح ندارند، پرده‌ها کنار رفته و حقایق هستی را می‌بینند، و تازه در آن موقع است که در خواهند یافت که صدقه تا چه میزان اهمیت داشته و تاثیرگذار بوده است.

در این مورد خداوند با ترسیم حالت محتضر، می‌گوید:
وَأَنْفِقُوا مِنْ مَا رَزَقْنَاکمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یأْتِی أَحَدَکمُ الْمَوْتُ فَیقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِی إِلَی أَجَلٍ قَرِیبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَکنْ مِنَ الصَّالِحِینَ وَلَنْ یؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْسًا إِذَا جَاءَ أَجَلُهَا وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ؛
و از آنچه روزی شما کرده‌ایم انفاق کنید پیش از آنکه یکی از شما را مرگ فرا رسد و بگوید: پروردگارا! چرا تا مدتی بیشتر اجل مرا به تاخیر نینداختی تا صدقه دهم و از صالحان و نیکوکاران باشم؟ ولی هر کس اجلش فرا رسد، هرگز خدا آن را به تاخیر نمی‌افکند؛ و خدا به آنچه می‌کنید آگاه است. (سوره منافقون / آیات 10 و 11)

از این دو آیه چنین برداشت می شود که انسان باید اندک زمان خود را در دنیا غنمیت شمرده و از آن برای سعادت دنیا و آخرت خودش و دیگران بهره بگیرد.

صدقه موجب افزایش روزی‌هاست

یکی از پراهمیت‌ترین تلاش‌های اقتصادی در تأمین سعادت دنیا و آخرت، بخشیدن مال خود در قالب صدقه است هر چند این بخشش ناچیز و یا حتی از سوی فردی فقیر باشد؛ چراکه اگر فقیر هم مقدار کوچکی از همان اندک دارایی خود را به عنوان صدقه هبه کند، نه تنها مابقیه دارایی‌اش برکت کرده و به صورت کمی و کیفی افزایش می‌یابد (طبق سوره‌ی بقره، آیه 261)، بلکه سعادت و خوش‌بختی را هم برای خودش و دیگران، آنهم چه در این دنیا و چه در سرای آخرت رقم می‌زند.

امام صادق (ع) نیز در این خصوص می‌فرمایند:

ثَلاثٌ مَنْ اَتَی اللهَ بِواحِدَهْ مِنْهُنَّ اَوْجَبَ اللهُ لَهُ الْجَنَهْ اَلاْنْفاقُ مِنْ اِقْتارٍ وَ الْبِشْرُ لِجَمیعِ الْعالَمِ وَ الاِنْصافُ مِنْ نَفْسِهِ؛

هر آنکس که یکی از این کارها را به درگاه خداوند ببرد، خداوندِ متعال بهشت را برایش واجب می‌کند:
انفاق در تنگدستی،
گشاده رویی با همگان
و رفتار منصفانه. (کافی، جلد 2، صفحه 103، حکمت 2)

چه اینکه در روایتی به نقل از هارون بن عیسی چنین آمده است: امام صادق (ع) از فرزندشان محمد پرسیدند: «چه مبلغ مال نزد تو باقی مانده؟»
محمد عرض کرد: «چهل دینار»
امام فرمودند: «آنها را بین فقرا تقسیم کن. »
محمد عرض کرد: «آن وقت دیگر چیزی برای خودمان نداریم!»
امام فرمودند: «این مبلغ را صدقه بده. خدا جایش را پر می کند. آیا نمی دانی که هر چیزی کلیدی دارد و صدقه کلید روزی است. »
لذا محمد، طبق دستور پدر [امام صادق ع]، اموال موجود را صدقه داد. طولی نکشید و ده روز بیشتر نگذشت که مبلغ 4.000 دینار از جایی برای حضرت رسید.
پس امام فرمودند: «پسرم! ما، 40 دینار در راه خدا دادیم، خدا، در عوض، 4.000 دینار برای ما رسانید.» (کافی، جلد 4، صفحه 9 / بحارالانوار، صفحه 38)

صدقه به بخشش مال منتهی نمی‌شود

از نگاه قرآن کریم و روایات صدقه به صرفِ بخشش‌های مالی محدود و منتهی نمی‌شود، و اگرچه مصداق تمام و کمالش چنین می‌باشد، اما انواع مختلف دیگری از صدقه وجود دارد که می‌تواند گاه بسیار کارساز و کارگشاتر از بخشش‌های مالی نیز باشد.

به عنوان مثال از امام صادق (ع) داریم:
صَدَقَةٌ یحِبُّهَا اللّه: إِصلاحٌ بَینَ النّاسِ إِذا تَفاسَدوا، وَتَقارُبٌ بَینَهُم إِذا تَباعَدوا؛
صدقه‌ای که خداوندِ متعال آن را دوست دارد عبارت است از:
اصلاح میان مردم هرگاه رابطه شان تیره شد
و نزدیک کردن آنها به یکدیگر هرگاه از هم دور شدند. (کافی [الاسلامیه]، جلد 2، صفحه 209، حکمت 1)

عبادت مالی همان انفاق و صدقه است

و از اموری که بسیار در دین مبین اسلام مورد تأکید، تشویق و سفارشِ زیاد قرار گرفته، «صدقه و انفاق» است؛ و این چیزی است که از آن به عنوان «عبادت مالی» نیز یاد می‌شود. در واقع کمک و مساعدت به افراد فقیر، محروم و نیازمند، یا انجام امور عام‌المنفعه و کارهای خیری که عموم جامعه می‌تواند از آن بهره‌مند گردد، همان عبادت مالی است و این نوع عبادت است که اسباب آمرزش گناهان را نیز فراهم می‌کند.

جایگاه عبادت مالی در اسلام

در اهمیّت و جایگاه عبادت مالی (صدقه و انفاق) همین بس که در بسیاری از آیاتی که سفارش به نماز کرده‌اند، به این مسئله نیز سفارش ویژه نموده‌اند. و این یعنی که اگر نماز به عنوان نشانه‌ی اهل تقوا و مؤمنین تلقی شده است، انفاق و صدقه نیز در حکم همین موضوع است.

در باب شناخت نشانه‌های پرهیزکاران در قرآن چنین می‌خوانیم:
«الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَوهَ وَمِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ»؛(سوره بقره، آیه 3)
[پرهیزکاران] … کسانی هستند که به غیب ایمان داشته، و نماز به پا می‌دارند و از آنچه ما به آنان روزی کرده‌ایم انفاق می‌نمایند.

و یا هنگامی که خداوند در کتاب خود، قرآن جایگاه و مقام پرهیزکاران را در بهشت ذکر می‌نمای، یکی از دلایل بهشتی شدنشان را انفاق و صدقه می‌داند و می‌فرماید:
«وَفِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّآئِلِ وَالْمَحْرُومِ»؛ (سوره ذاریات، آیه 19)
و در اموال آنان [پرهیزکاران] حقّی برای سائل و محروم بود.

باور به خدا و روز قیامت با کمک به نیازمندان گره خورده است

از همین رو است که کسانی که خداوند متعال، روز قیامت، تاوان و پاداشِ روز جزا و … را باور دارند، قطعا در زندگیِ مادی و دنیوی‌شان تنها خود را نمی‌بینند، بلکه به نیازمندان و نیاز ایشان نیز توجّه می‌کنند؛ دست فقرا و افراد بیچاره و درمانده را گرفته، افراد محروم را در نعمت‌های خدادادی خود شریک می‌کنند و افراد گرسنه از سفره‌ی متنعم آنها بهره‌مند می‌گردند؛ و این چنین با توجه و رسیدن به وضعیت زندگی مستمندان و نیازمندان، رضایت و قرب خداوند یکتا را برای خودشان بدست می‌آورند.

خیریه انصارالرسول (ص) بستری کاملا مناسب برای بخشش‌های خیرخواهانه‌ی شماست که هم می‌تواند اطمینان خاطر شما را در رسیدن صدقات و نذوراتتان به دست نیازمندان واقعی را حاصل و تضمین کند، و هم کاملا هم‌راستا با مقاصد معنوی و خداپسندانه‌ی شما است.