انسان موجودی اجتماعی است که جدای از آنکه در روند زندگی و گذر زمانش، بایستی با همنوعان خود ارتباط برقرار کند، لازم است در هر زمان با دریافت محبت، مودت و دوستی آنها، از این منبع انرژی بخش و نیرومند نیز بهره ببرد. بیشک انسانهایی که در زندگی خود به گوشهگیری و عزلت خو گرفتهاند و از محبت دیگران خود را بیبهره نمودهاند و یا به نوعی شرایط زندگیشان بالاجبار بدین سمت و سو کشیده شده است، به مراتب بیش از هر کسی از رنج و دردهای دنیوی (چه روحی و چه حتی جسمی) مصون نخواهند ماند.
خانواده منبع نامحدودِ محبت
در این بین، اگرچه جامعه و مردمِ حاضر در آن میتوانند کانونی گرم و دوستانه را ایجاد نمایند که هر کس با قرارگیری در آن از نیروی محبت بهره گرفته و مستفیض شود؛ اما بهترین و مطمئنترین کانونی که میتواند بدون منت، دردسر و با قطعیت؛ شرایط را برای مستفیض شدن هر کس از محبت کاملا فراهم سازد، خانوادهی اوست.
و اگرچه این خانواده میتواند در هر قالب بالاسری (والدین، برادران و خواهران) و یا زیرمجموعه (همسر و فرزندان) باشد، اما بدون شک، اولین خانوادهای که هرکس در آن قرار میگیرد، از وجود آن بهره میبرد و محبتهای درون آن را برای نیرو گرفتن جذب میکند، همان خانوادهای است که در آن والدین قرار دارند؛ از همین رو، اگر شخصی از آن محروم باشد، به احتمال زیاد دچار کمبود و نقصانی سنگین خواهد شد که به مطمئنا جبران آن بسیار سخت و سنگین خواهد بود.
محبت کردن به ایتام با داشتن سرپرستی
با نظر به آنچه که گفته شد؛ کاملا مشخص است که ایتام از جمله افرادی در جامعه هستند که به ناچار از نیروی محبت بهره و حضّ چندانی نمیبرند؛ از همین رو است که برای جبران این کاستیِ آنها، بر ذمهی تک تکِ آحاد جامعه است تا با شیوههای مختلف به رفع این نقص پرداخته و شرایط را برای ایتام در این خصوص بهبود بخشند.
در همین راستا، سفارش ائمه اطهار به شیعیان خود نیز همواره محبت کردن و دست نوازش کشیدن بر سر یتیمان بوده است؛ و بهترین کمک و تفقد در حق یتیم را نیز به سرپرستی گرفتن او دانشتهاند و علاوه بر تاکید بر این مهم، آثار سازنده و مفید بسیاری را برایش مترتب شدهاند.
در واقع چنین میتوان گفت که در زندگی دنیوی انسان، محبت و توجه دو رکن مهم و اساسی در تثبیت و تحکیم شخصیت متوازن انسانی است که متاسفانه ایتام از این دو رکن در زندگیِ خود بیبهرهاند چراکه آنان مرکز محبت خود (یعنی پدر یا مادر و یا هر دوی آنها) را از دست دادهاند و بیشترین نیازشان در زندگی محبت و توجه است.
سرپرستی ایتام از منظر حضرت رسول
از همین رو است که پیامبر مهربانی حضرت محمد (ص) که خود نیز طعم تلخ یتیمی را از همان سال اول زندگیِ خود چشیده است اکیدا و مکررا مسلمانان و اصحاب خود را به محبت و توجه به ایتام تشویق می کردند و انها را به تحت سرپرستی گرفتن یتیمان امر می کردند؛ و این در حالی بوده است که پیامبر اکرم خود نیز عهده دار سرپرستی از ایتام بوده اند.
و در حدیثی نقل شده از آن حضرت نیز آمده است: خانهای که در آن یتیمی با عزت و احترام زندگی کند از محبوب ترین خانه هاست.
اسلام و برخورد با ایتام
بهترین و مهم ترین روش برای تسکین دردهای یتیم در فرهنگ اسلامی نیز قرار گرفتن آن در لیست افراد خانواده است؛ زیرا انسان به افراد خانواده خود به دیده ی ترحم و دلسوزی نگاه نمیکند بلکه با شرافت و محترمانه برای رزق و روزی آنها
تلاش می کند.
همچنین یکی از بارزترین صفت های ائمه اطهار علیهم السلامخیر رسانی به مردم و احسان و نیکی به آن ها بوده است. و شاهد این موضوع وصف ایشان در فرازی از زیارت جامعه کبیره است.
- «وَ فِعْلُكُمُ الْخَيْرُ :و کار شما خیر است»
- «وَ عَادَتُكُمُ الْإِحْسَانُ :و عادت شما احسان است»
- «وَ سَجِيَّتُكُمُ الْكَرَمُ :و خوی و خصلت شما کرم است»
در اصول و روش اهل بیت علیهم السلام حل کردن مشکلات و تامین نیازهای مردم و جامعه اهمیت والایی داشته است، به طوری که حضرت علی عله السلام بارها و بارها نخلستان ها و باغاتی رو به سرانجام میرساندند و آنگاه در راه خدا انفاق می کردند. این نمونه نشان و حاکی از اهمیت والای کمک خاندان عصمت و طهارت به نیازمندان و یتیمان جامعه خود بوده است.
